Bugün, 6 Aralık 2025 Cumartesi
Güney Kafkasya çok karmaşık süreçlerden ve tehlikeli bir süreçten geçiyor. Büyük olasılıkla bu bölgenin gelecekteki kaderi şu anda belirleniyor. Bölge devletlerinin çıkarlarına aykırı senaryoların hayata geçirilmesi, Güney Kafkasya'yı önümüzdeki onyıllarda yeniden bir "çatışma yuvası" haline getirebilir. Bu bakımdan bazı ülkelerin bu bölge için açık bir mücadele başlatması ciddi endişelere neden oluyor.
Elbette ABD ve Fransa, Güney Kafkasya'yı gerginlik ve çatışmanın eğitim alanına dönüştürme çabalarının başında yer alıyor. Artık Beyaz Saray ve resmi Paris, bu bölgedeki ana hedefler konusunda neredeyse uyum içinde hareket ediyor. İlk ana hedef şüphesiz Rusya'nın Güney Kafkasya'dan tamamen çıkarılmasıdır. Diğer temel hedefe gelince, Türkiye'nin bu bölgede tek seferlik çözüm ihtimalini ortadan kaldırmaya yönelik çabaları da açıkça görülüyor. ABD-Fransa çifti şu anda her iki hedefi de gerçekleştirmek için ortak planlar üzerinde çalışıyor.
ABD ve Fransa'nın Ermenistan üzerinden Güney Kafkasya'ya sızmaya çalıştığını da belirtmek gerekiyor. Çünkü Azerbaycan'ın ortağı olmayan hegemonik bir devlet olduğu bu bölgede Ermenistan en zayıf halka olarak görülüyor. ABD ve Fransa için resmi Erivan'ı "jeopolitik araç" olarak kullanmak mümkün olan tek seçenek. İşte bu yüzden bu seçeneğin avantajlarından yararlanmak istiyorlar.
Ancak Ermenistan'ın parçalanan devlet imajı ABD ve Fransa için de bazı sorunlar yaratıyor. Çünkü İkinci Karabağ savaşında ordusu savaş kabiliyetini büyük ölçüde kaybeden Ermenistan, bu iki devletin çıkarlarını tam olarak ifade edemiyor. Bu nedenle Ermenistan'ın askeri açıdan yeniden güçlendirilmesi planlarının yapıldığı görülüyor. Ve bu planların uygulanması Ermenistan'ın "ablası" Fransa'ya emanet edildi.
Yakın zamana kadar resmi Paris, Hindistan yerine Ermenistan'ı silahlandırmayı tercih ediyordu. Böylece Hindistan ve Fransa'nın ortak silah şirketleri Ermenistan'a askeri teçhizat satmaya başladı. Ancak yetkili Erivan da dolaylı olarak bu silahların pek etkili olmadığını ve Ermenistan'ın askeri savunma yeteneklerini tam olarak geri getirmediğini itiraf etti.
İkinci Karabağ Savaşı sırasında Hindistan'dan alınan füze sistemlerinin arızalı olduğunu resmi Erivan bile unutmadı. Çünkü Paşinyan hükümeti o askeri teçhizatı Hindistan'dan geri aldı ve bunun için ödenen paranın iadesini resmen talep etti. Ancak karşı taraf bu talebin yerine getirilmesinin mümkün olmadığını belirtti.
Fransa artık doğrudan Ermenistan'a silah satma kararı aldı. Ancak Paris, Ermenistan Savunma Bakanı Suren Papikyan'la resmi olarak bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşmaya göre Ermenistan'a çok sayıda RLS ve HHM sistemi sağlanacak. Yetkili Paris, Ermenistan'a yalnızca savunma silahlarının satılacağını özellikle vurguluyor. Ve büyük olasılıkla yetkili, Bakü'yü sert bir tepkiden uzaklaştırmaya çalışıyor.
Her halükarda resmi Paris, Azerbaycan'ın hem Güney Kafkasya'da hem de uluslararası alanda önemini dikkate almalıdır. Aksi takdirde resmi Bakü, Fransa'nın Güney Kafkasya'daki ekonomik ve ticari çıkarlarını ciddi riske atabilir. Özellikle Fransız şirketleri resmi Bakü ile yakın işbirliğine olan ilgilerini gizlemiyor. Ve Ermenistan yüzünden verimli bir gelir kaynağını kaybetme riskinden de memnun değiller.
Dolayısıyla Paris resmi makamı ne kadar Ermeni yanlısı bir tutum sergilese de, Azerbaycan'a karşı daha temkinli olmanın önemini yavaş yavaş anlamaya başladı. Aynı zamanda Fransız toplumunda Ermenistan'a silah satışının Fransa'ya maddi fayda sağlayacağına dair büyük şüpheler var. Hatta Fransız medyasında da Macron hükümetine "Ermenistan aldığı silahların parasını nasıl ödeyecek" gibi sorular yöneltilmeye başlandı. Bu da şu anda resmi Paris açısından ciddi sorunların ortaya çıkabileceğini gösteriyor.
Gerçek şu ki, Ermenistan ekonomisi silah alımı için birkaç yüz milyon dolarlık ödemeyi sağlamaktan çok uzak. Yani resmi Erivan, Rusya'dan aldığı silahların bedelini ödeyemediği gibi, şimdi de Fransa'ya gizemli bir borç yüküyle karşı karşıya kalabilir. Ancak Ermenistan'ın dış borçları çok önceden 10 milyar doları aşmıştı.
Üstelik Rusya, resmi Paris'in Ermenistan'a sattığı silahların ödenmesini çok kolay engelleyebiliyor. Çünkü Kremlin'in Erivan'ın mali operasyonlarını sınırlayacak, hatta engelleyecek mekanizmaları var. Rusya bu mekanizmaları harekete geçirirse Ermenistan bütçesi yalnızca "gözyaşlarından" ibaret olacaktır. Ve bu açıdan bakıldığında Paşinyan hükümetinin başta Fransa olmak üzere Batı'nın emrini takip ederek Rusya ile çatışmaya girerek nasıl tehlikeli bir maceraya atıldığını anlamak zor değil.
İlginçtir ki birkaç gün önce Ermenistan Ekonomi Bakanı, ülkenin ihracat potansiyelinin yüzde 40'ının Rusya'ya düştüğünü vurguladı. Ancak Ermeni iktisatçılardan biri bu rakamın gerçeği yansıtmadığını iddia ederek, Ermenistan'ın ihracat potansiyeli içinde Rusya'nın payının yüzde 55'in üzerinde olduğunu belirtti. Bunun ne kadar tehlikeli ve korkunç bir durum olduğunu anlamak zor değil.
Bütün bunlar göz önüne alındığında, Rusya'nın Ermenistan'dan ticari ithalatı durdurması durumunda resmi Erivan'ın derin bir mali ve ekonomik krizle karşı karşıya kalacağına kesinlikle şüphe yoktur. Dolayısıyla Ermenistan'dan yapılan ticari ithalat Rusya için o kadar da ciddi bir önem taşımıyor. Ancak Ermeni ekonomisi Rusya pazarını kaybederse tamamen çökecek. Bundan sonra Ermenistan denilen devletin varlığı büyük risk altına girecek ve Kremlin'e yakın siyasi çevrelerin Erivan yetkilisini "Ermenistan haritadan silinebilir" diyerek tehdit etmeleri kastettikleri yıkıcı faktörlerden biri. .
Elchin KHALIDBEYLI,
Siyaset uzmanı,
