Gürcistan'ın derin vadilerinde, Rioni Nehri'nin kıvrımlarını kadife bir sis perdesinin örttüğü bir Ekim sabahı… Efsanelere konu olan Kolşis topraklarında, Altın Post'un izini süren Argos'un efsanevi kaptanı Jason'dan bu yana değişmeyen bir gelenek var: Şarap.
Bugün modern şarap dünyasının wine, vin, vino gibi kelimelerle andığı içkinin adının dahi Gürcüce "Ghvino (gvino)"dan türediği kabul ediliyor. Gürcistan, 8.000 yıllık şarap üretim kültürüyle dünyanın en eski şarap coğrafyalarından biri olarak kabul ediliyor. Gürcistan Ulusal Müzesi ile Toronto Üniversitesi'nin Kakheti bölgesindeki ortak arkeoloji çalışmalarında bulunan Neolitik çağa ait kil kaplardaki üzüm çekirdekleri, bu tarihsel iddiayı güçlendiriyor.
Toprağın Altındaki Sır: Gadachrili Gora
Şarabın kökenine ışık tutan Gadachrili Gora, gömülü dev toprak testileriyle (qvevri) ünlü. Antik dönemde Yunanlılar ve Romalıların pithos ya da dolium adını verdiği bu büyük çömlekler, Gürcü geleneğinde binlerce yıldır şarabın fermente edildiği kutsal kaplar olarak kullanılıyor.
Gürcü ailelerinde üzüm hasadı eşsiz bir ritüele dönüşüyor. Aile büyüklerinin özenle yıkadığı ayaklarıyla sepet sepet toplanan üzümleri çiğnemesi, toprağın altındaki qvevri testilerinin ağzına kadar doldurulması ve aylar süren doğal fermantasyon, Gürcistan şaraplarının benzersiz karakterinin temelini oluşturuyor. Bahar geldiğinde açılan testilerden yükselen yoğun aroma ise adeta bir davetiye niteliğinde.
Keipi: Gürcü Misafirperverliğinin Şarapla Harmanlanmış Ritüeli
Fermantasyonun ardından köyün tüm halkını bir araya getiren keipi, Gürcüler için sıradan bir sofra değil, bir yaşam kültürü. Keipi'de her yemeğin başında bir "şölen şefi" seçiliyor ve kadehler, uzun konuşmalar, iğneleyici şakalar ve geleneksel şarkılar eşliğinde kaldırılıyor. Yirmiyi aşkın kadeh kaldırma ritüeline rağmen kimsenin sarhoş olmamasıyla ünlü bu şölen, Gürcü disiplinini ve ayık kalma geleneğini de gözler önüne seriyor.
Keipi'nin bir başka sembolik ritüeli ise içki sonrası kadehte kalan şarabın toprağa dökülmesi. Yere düşen damlaların çokluğu, bir anlamda "düşmanların sayısını" simgeliyor. Gürcüler arasında "Düşman çok olmazsa kahraman nasıl olunur?" sözü, bu geleneğin ruhunu yansıtıyor.
Gürcistan'ın Şarap Haritası
Küçük bir ülke olmasına rağmen Gürcistan, Karadeniz kıyılarından Kafkas Dağları'nın 5 bin metreyi bulan zirvelerine kadar uzanan eşsiz bir terroir çeşitliliğine sahip. Subtropikalden çöl iklimine kadar geniş bir yelpazeyi barındıran ülke, farklı toprak yapıları ve geleneksel üretim teknikleriyle dünyaya eşsiz şaraplar sunuyor.
Öne çıkan bölgeler:
Kakheti
Kindzmarauli
Mukuzani
Tsinandali
Khvanchkara
En bilinen üzüm çeşitleri:
Beyaz: Rkatsiteli, Mtsvane
Kırmızı: Saperavi, Ojaleshi
Rkatsiteli, Saperavi ve Ojaleshi: Gürcü Şaraplarının Yıldızları
Rkatsiteli, yüksek asiditesi ve altın sarısı rengiyle ünlü bir beyaz üzüm. Qvevri geleneğinin temel taşı olan bu üzüm, kayısı ve nektarin aromalarıyla dikkat çekiyor.
Saperavi, Gürcistan'ın en popüler kırmızı üzümü. Siyah meyve aromaları, baharat notaları ve dolgun yapısıyla uluslararası şarap dünyasında güçlü bir yere sahip.
Ojaleshi ise batı Gürcistan'ın ağaçlara sarılarak büyüyen nadir üzüm türleri arasında. Koyu bordo rengi, kiraz ve böğürtlen aromalarıyla dengeli bir içim sunuyor.
8 Bin Yıllık Geleneğin Özeti
Gürcistan'ın şarap kültürü sadece bir içki üretimi değil, tarih, mitoloji, aile bağları ve misafirperverliğin birleştiği bir yaşam felsefesi. Ülkenin meşhur sözü bu geleneğin değerini özetler nitelikte:
"İnsan şarabı neden satar ki? Şarabı satıp daha değerli ne alınabilir?"
İşte bu yüzden Gürcistan şarapları, bugün hâlâ dünyanın en özgün ve köklü şarap kültürlerinden birinin taşıyıcısı olmaya devam ediyor.
Murat Dedeoğlu ve Ferdi Efecik sunumu ile